Całkiem niedawno - 21 czerwca 2015 zmieniły się przepisy Kodeksu Cywilnego dotyczące znalezienia skarbu. W poprzednim stanie prawnym jeżeli rzecz mająca znaczną wartość materialną albo wartość naukową lub artystyczną została znaleziona w takich okolicznościach, że poszukiwanie właściciela byłoby bezcelowe, znalazca obowiązany był oddać rzecz właściwemu organowi państwowemu. Taka rzecz stawała się własnością Skarbu Państwa, a znalazcy należało się odpowiednie wynagrodzenie.
Obecnie przepisy zawierają nieco odmienną regulację, gdyż w przypadku znalezienia rzeczy w okolicznościach wskazujących na bezcelowe poszukiwanie właściciela, rzecz taka staje się co do zasady przedmiotem współwłasności w częściach ułamkowych znalazcy i właściciela nieruchomości, na której rzecz została znaleziona. Jeżeli jednak rzecz ta jest zabytkiem lub materiałem archiwalnym, staje się ona własnością Skarbu Państwa, a znalazca jest obowiązany wydać ją niezwłocznie właściwemu staroście. Obecnie przepisy dotyczące skarbu nie wskazują możliwości ubiegania się o odpowiednie wynagrodzenie, jak było to w poprzednim stanie prawnym.
Jednak „znaleźne” o jakim mowa w mediach, to w rzeczywistości nagroda dla znalazcy. Ustawa z dnia 20 lutego 2015 r. o rzeczach znalezionych przewiduje, że znalazcy przysługuje nagroda w przypadku gdy rzecz znaleziona jest zabytkiem lub materiałem archiwalnym i stała się własnością Skarbu Państwa.
Wysokość nagrody określona jest w Rozporządzeniu Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w sprawie nagród za znalezienie zabytków lub materiałów archiwalnych z dnia 2 lipca 2015 r. Zgodnie z powyższym rozporządzeniem nagroda ma formę dyplomu albo nagrody pieniężnej, przy czym nagrodę pieniężną przyznaje się gdy zabytek lub materiał archiwalny posiada znaczną wartość historyczną, artystyczną, naukową lub materialną.
Maksymalna wysokość nagrody pieniężnej nie może przekroczyć trzydziestokrotności kwoty przeciętnego wynagrodzenia (w gospodarce narodowej w poprzednim roku kalendarzowym, ogłaszanej przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego) oraz nie może być niższa niż jedna dziesiąta wartości materialnej zabytku lub materiału archiwalnego. Gdy górna granica wysokości nagrody pieniężnej, określona w rozporządzeniu jest niższa od jednej dziesiątej wartości materialnej zabytku lub materiału archiwalnego, nagrodę pieniężną przyznaje się w wysokości jednej dziesiątej wartości materialnej zabytku lub materiału archiwalnego.
