Spacer Szlakiem Świątyń pozwoli nam zobaczyć rozmaite style architektoniczne. Na pokonanie mierzącej 7 km trasy, musimy przeznaczyć ok. 5 godzin. Jej początek wyznaczono przy katedrze, a koniec na Alei Wojska Polskiego.
Więcej czasu trzeba zarezerwować na spacer śladami Marii Luizy Merkert. Idąc za Śląską Samarytanką, odwiedzimy 18 ciekawych miejsc, które zostały opisane w przewodniku pt. „Śladami Marii Luizy Merkert”. Jest on dostępny w Centrum Informacji Turystycznej „Omnibus” w nyskim rynku. W publikacji znajdują się opisy miejsc wraz z życiorysem błogosławionej.
Na szlaku Miary Jerozolimskiej poznamy osobliwości Kościoła św. Piotra i Pawła. Trasa poprowadzi nas też przez most im. Tadeusza Kościuszki, z którego możemy podziwiać uroki Nysy Kłodzkiej. Szlakiem tym dojdziemy do pamiątek po wielkim poecie doby romantyzmu, Josephie von Eichendorffie.
Szlak Josepha von Eichendorffa został również oznaczony i opisany w publikacji dostępnej w Centrum Informacji Turystycznej. Daje on możliwość poznana obiektów fortecznych, a kończy się w Altanie Eichendorffa, z której rozpościera się panoramiczny widok na Nysę.
Kolejna trasa, nazwana Szlakiem Pamięci i Wdzięczności doprowadzi nas do miejsca, które zamieszkiwali pustelnicy modlący się za dusze zmarłych.
Poniżej prezentujemy szczegółowe opisy poszczególnych tras, zachęcając do spacerów i odkrywania na nowo sekretów i najpiękniejszych zakątków Nysy.
Szlak Świątyń Śląskiego Rzymu
Długość trasy: 7km
Czas trwania wycieczki: 5h
Wycieczka szlakiem to przede wszystkim przegląd różnych stylów architektonicznych. Na trasie zobaczymy:
- gotycki kościół św. Jakuba i św. Agnieszki
- wczesnobarokowy kościół Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny
- kościół św. Piotra i Pawła - przykład pełni baroku
- późnobarokowy kościół św. Dominika
- kościół św. Elżbiety - przykład neoromańskiego stylu, charakterystycznego dla pruskich budowli sakralnych.
Kościół św. Jakuba i św. Agnieszki istniał według miejscowej tradycji już w XI wieku. Dokument historyczny z 1198 roku mówi o konsekracji kamiennej romańskiej świątyni, wzniesionej na miejscu drewnianego kościółka za fundację biskupa Jarosława Piasta. W podziemiach dzisiejszego kościoła św. Jakuba można jeszcze oglądać resztki owej romańskiej budowli. W latach 1401-30 wzniesiono na jej miejscu katedrę gotycką, istniejącą do dziś.
Jest to budowla halowa o trzech nawach równej wysokości z różowej cegły i szarego kamienia. Wyrafinowany efekt przestrzenny stanowi wyjątkowe na Śląsku osiągnięcie późnego gotyku. Po pożarze w 1945r. w latach 1956-60 przykryto katedrę nowym dachem, wzmocniono fundamenty i sklepienia oraz wmontowano trzy nowe witraże prof. A. Stalony -Dobrzańskiego.
Przy kościele św. Jakuba i św. Agnieszki znajduje się czterokondygnacyjna dzwonnica, wzniesiona w latach 1474-1516. Mieści ona m. in. jeden z najstarszych dzwonów Śląska, tzw. Macieja z 1498r. Prawdziwą gratką jest Skarbiec św. Jakuba, który gromadzi różnowiekowe wyroby sakralne, ornaty, meble i inne eksponaty, częściowo odzyskane w niemal sensacyjnym stylu (tajemne skrytki, odkryte w latach 50. XX w. i w 2003 r.). Bogaty zbiór naczyń liturgicznych to świadectwo pracy niemal 200 nyskich złotników.
Następnie ulicą Tkacką przechodzimy do Rynku Solnego, przy którym znajduje się barokowy kościół Wniebowzięcia wybudowany dla jezuitów, wzniesiony przy jezuickim klasztorze, wybudowanym w latach 1669-73. O budowie kościoła zadecydowała inicjatywa i fundacja biskupa Karola Ferdynanda Wazy, królewicza polskiego. Wzniesiono go w latach 1688-92 już po śmierci fundatora. Fryderyk wydał na ten cel 24 tys. guldenów. Rozbudował on również kolegium jezuickie. Kościół jest pierwszą na Śląsku jezuicką budową sakralną.
Na ulicy Sobieskiego znajduje się Liceum Ogólnokształcące Carolinum. Aula kolegium zachowała na sklepieniu sztukaterie Włocha Franciszka Cygno z końca XVII w. W kolegium uczył się m. in. Michał Korybut Wiśniowiecki, przyszły król Polski. W latach 1722—25 dobudowano skrzydło zachodnie i połączono je ze starym skrzydłem wschodnim wspólną barokową bramą.
Ulicami Sobieskiego – Celną - Bracką przejdziemy do Kościóła Ap. Piotra i Pawła. Ten barokowy kościół wraz z zespołem budynków klasztornych został wzniesiony w latach 1719-30 przez Bożogrobców-miechowitów po spaleniu ich dawnej siedziby na Starym Mieście. Budowniczym kościoła był Węgier Michał Klein. Polichromia wewnętrzna, a przede wszystkim freski na sklepieniu wykonali bracia Schefflerowie. Bogactwo dekoracji oraz wspaniała polichromia iluzjonistyczna na sklepieniu, czynią wnętrze świątyni jednym z najwybitniejszych na Śląsku.
W skład zespołu Bożogrobców wchodzi również przyległy do kościoła budynek klasztorny z lat 1708-13, który obecnie pełni funkcję domu rekolekcyjnego. Wybitny historyk sztuki i znawca architektury śląskiej Tadeusz Chrzanowski pisał w Sztuce Śląska Opolskiego: „Najcenniejsze w kościele Bożogrobców jest to, że we wnętrzu złączono dzieła architekta, rzeźbiarzy-sztukatorów i malarzy w jednolitą i harmonijną całość. Można powiedzieć, iż nigdy przedtem ani potem współpraca różnych artystów nie zespoliła się tak idealnie, jak właśnie tutaj”.
Kolejnym etapem wycieczki jest Kościół św. Dominika przy ulicy Głowackiego, który wybudowano w latach 1784-1788. Budowniczymi kościoła byli OO. Dominikanie, którzy do 1810 r. byli zarządcami kościoła i przyległego klasztoru. Najcenniejsza w kościele polichromia późnobarokowa z czasu budowy kościoła zawiera sceny z życia św. Dominika. Została ona odnowiona ok. 1930 r. Ambona i ołtarz wykonane są w stylu rokoko. Na szczególną uwagę zasługują zabytkowe organy. Ojcowie opuścili świątynię w połowie XIX w. W pierwszej połowie XIX w. kościół był filią parafii św. Jakuba i św. Agnieszki w Nysie.
Przy Alei Wojska Polskiego wzniesiony został kościół p.w. św. Elżbiety Węgierskiej. Cały kompleks klasztoru wraz z kościołem zakonnym wybudowany został na początku naszego stulecia w latach 1902-1911, w stylu neoromańskim. Podkreślić należy kult św. Rocha wywodzący się gł. od XVII w. od wotywnej kaplicy stojącej przed kościołem, jak również samego kościoła cmentarnego. Kult ten zawdzięczamy nabożeństwu ku czci św. Rocha za ocalenie miasta od zarazy, która w nim panowała.
Św. Elżbietę powszechnie nazywa się patronką miłosierdzia chrześcijańskiego. Pod jej imieniem powstało kilka żeńskich zgromadzeń zakonnych, m.in. Zgromadzenie Sióstr Św. Elżbiety. W ikonografii najczęściej jest przedstawiana w stroju księżniczki względnie w skromnym ubiorze tercjarki franciszkańskiej. Niekiedy spotyka się jej wizerunki z królewską koroną na głowie i z wystającymi spod płaszcza różami. (Szlak opracowała p. Krystyna Dubiel, Przewodnik Sudecki)
Szlak śladami Marii Luizy Merkert
Przebieg trasy– Dom Zgromadzenia Sióstr św. Elżbiety – „Carolinum” – posesja przy ul. Krawickej – kamienica przy ul. Celnej – ul. Karola Miarki – Dom Altarzystów przy Placu Kościelnym – Tablica pamiątkowa przy ul. Marcinkowskiego – Katedra – Rynek – Dom Rekolekcyjny ul. Emilii Gierczyk - Kościół św. Piotra i Pawła ul. Bracka - Szpital Miejski im. Marii Luizy Merkert w Nysie ul. Bohaterów Warszawy - Kościół Matki Bożej Wspomożenia Wiernych w Lasku - Kościół św. Franciszka przy Bramie Grodkowskiej - Dom św. Elżbiety ul. Słowiańska - Ul. Marii Merkert w Nysie - Klasztor Dominikanów ul. Ujejskiego - Cmentarz Jerozolimski ul. Mieczysława I
Dom Macierzysty Zgromadzenia Sióstr św. Elżbiety – Rynek Solny. Dom wybudowany staraniem Marii Luizy Merkert, miejsce jej życia, działalności i śmierci.
„Carolinum” – ul. Sobieskiego. W tych zabudowaniach Maria Luiza Merkert i Jej siostry pielęgnowały chorych uczniów, a w czasie wojen: w 1866, 1870/71 żołnierzy i jeńców wojennych.
Posesja przy ul. Krawieckiej. Parcela zakupiona przez Marię Luizę Merkert 1871 roku. Tu stał klasztor i budynki gospodarcze – miejsce wypoczynku Sióstr św. Elżbiety.
Ul. Celna. Na tej ulicy znajdowała się kamienica rodziny Merkertów, gdzie urodziła się Maria Luiza Merkert i mieszkała w latach 1817-1842.
Ul. Karola Miarki (dawniej św. Józefa). Na tej ulicy, po odejściu z nowicjatu Maria Luiza Merkert wynajęła mieszkanie. Mieszkała tu w latach 1850-1852.
Dom Altarzystów przy Placu Kościelnym. W tym miejscu, w XIX w. znajdowała się kamienica, w której w latach 1842-1846 mieszkała Maria Luiza Merkert. Tu 27 września 1842 roku rozpoczęła zorganizowaną opiekę nad chorymi w ich własnych mieszkaniach.
Ul. Marcinkowskiego. W dniu 21 września 2005 roku na budynku Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Nysie przy ul. Marcinkowskiego odsłonięto tablicę upamiętniającą nadanie patronatu Marii Merkert.
Kościół św. Jakuba Starszego Apostoła i św. Agnieszki Męczennicy – Rynek - miejsce chrztu Marii Luizy Merkert, modlitwy, spoczynku po ekshumacji w 1964 r. oraz beatyfikacji – 30 września 2007 r.
Miejska Szkoła Katolicka dla Dziewcząt – Rynek. W północnej pierzei Rynku w latach 1726-1810 stały zabudowania klasztorne Sióstr Magdalenek i kościół. W 1813 roku w budynku otwarto Miejską Szkołę Katolicką dla Dziewcząt, do której uczęszczała Maria Luiza Merkert w latach 1824-1827.
Dom Rekolekcyjny – ul. Emilii Gierczak. W tych zabudowaniach w XIX wieku mieścił się szpital, w którym w latach 1849-1850 Maria Luiza Merkert pielęgnowała chorych.
Kościół św. Piotra i Pawła – ul. Bracka. W tym kościele 19 marca 1863 roku poświęcono kamień węgielny pod budowę Domu Macierzystego Zgromadzenia Sióstr św. Elżbiety wybudowanego staraniem Marii Luizy Merkert.
Szpital Miejski im. Marii Luizy Merkert w Nysie – ul. Bohaterów Warszawy. W dniu 2 maja 1910 roku poświęcono nowo wybudowany Szpital Miejski w Nysie i przekazano go pod zarząd Zgromadzenia Sióstr św. Elżbiety. Uchwałą Rady Miejskiej w Nysie, w grudniu 2005 roku szpitalowi nadano imię Marii Luizy Merkert.
Kościół Matki Bożej Wspomożenia Wiernych w Lasku
Miejsce pielgrzymowania Marii Luizy Merkert.
Kościół św. Franciszka przy Bramie Grodkowskiej. W tym kościele rodzice Marii Luizy Merkert zawarli sakrament małżeństwa.
Dom św. Elżbiety – ul. Słowiańska. W trosce o starsze i chore siostry i ze względu na niezdrowy klimat w śródmieściu, Matka Maria Luiza Merkert w 1871 roku zakupiła poza miastem budynek, który został dostosowany do potrzeb sióstr.
Ul. Marii Merkert w Nysie. W 1987 roku jedna z ulic nowego osiedla w pobliżu ul. Słowiańskiej w Nysie została nazwana imieniem Marii Merkert.
Klasztor Dominikanów – ul. Ujejskiego. W tym budynku siostry Marii Luizy Merkert pielęgnowały chorych żołnierzy.
Cmentarz Jerozolimski – ul. Mieczysława I. Maria Luiza Merkert pochowana została na Cmentarzu Jerozolimskim. Tu spoczywała w latach 1872-1964. Jej relikwie przeniesiono do kaplicy w kościele św. Jakuba i św. Agnieszki.
(Szlak opracowany przez Biuro Promocji Urzędu Miejskiego w Nysie)
Szlak Miary Jerozolimskiej
Długość trasy: 3 km
Czas trwania wycieczki: 2h
Szlak miary jerozolimskiej – kościół Bożogrobców- św. Piotra i Pawła - kościół jerozolimski pw. Św. Krzyża.
Miara jerozolimska określa realną odległość jaką przebył Chrystus z domu Piłata do miejsca ukrzyżowania-Golgoty. Zwyczaj budowy kościołów jerozolimskich pw. Św. Krzyża lub Św. Grobu, które m.in. przez swoje umiejscowienie przypominały miejsce Męki Pańskiej wywodzi się od czasów wypraw krzyżowych, aby mogły przybliżyć mniej zamożnym Święte miejsca. W Nysie inicjatorami powstania takiego kościoła byli Bożogrobcy. Zakon ten wywodził się z Ziemi Świętej, znał więc dobrze plan Jerozolimy.
Do ich reguły oprócz opieki szpitalnej należała specjalna liturgia związana z Męką Chrystusa i Chwałą Krzyża Świętego. Również znak ich zakonu-podwójny krzyż zw. patriarchalnym od XIII wieku nawiązuje do relikwii Drzewa Krzyża Świętego, które dotarły z Bizancjum do Europy w formie tzw. staurotek (relikwiarzy).
W kościele pw. św. Piotra i Pawła zobaczymy replikę Bożego Grobu i przepiękne freski Schefflerów przedstawiające pusty grób (pod chórem) oraz w nawie głównej sceny chwały Krzyża Świętego. Następnie przechodzimy obok Domu Wagi na rynek gdzie stał ratusz miejsce władzy utożsamiany z domem Piłata-stąd rozpoczyna się droga męki którą odbył Jezus.
Na końcu tej drogi prowadzącej historycznym szlakiem poza miasto na lekkim wzniesieniu zbudowano drewniany kościół pw. św. Krzyża. W 1633 roku na jego miejscu zbudowano już murowaną świątynię. Budowla ma gotycką formę, elementy renesansowe, a powstała w czasach baroku. W dokumencie umieszczonym w kuli wieżyczki w 1678 r. podano że kościół ten zbudowano na pamiątkę męki Zbawiciela z zachowaniem prawdziwej odległości między domem Piłata a miejscem Ukrzyżowania. Koszty budowy zostały pokryte ze składek mieszkańców Nysy i oni także w każdy Wielki Piątek o godzinie 12 pielgrzymowali tu spod kościoła św. Jakuba. Tradycja ta trwała aż do 1945 roku. Obok kościoła znajduje się grób Eichendorffa - śląskiego poety doby romantyzmu. (Szlak opracowała p. Krystyna Dubiel, Przewodnik Sudecki)
Szlak Pamięci i Wdzięczności
Długość trasy: 8km
Czas trwania wycieczki: 6h
Szlak pamięci i wdzięczności - kościół św. Jakuba - kaplica przy Alei Wojska Polskiego - kościół św. Rocha – Maria Hilf
Trasę rozpoczynamy od kościoła św. Jakuba i św. Agnieszki, do którego dobudowano po wojnie trzydziestoletniej jako wotum dla zmarłych kaplicę Zmarłych (dziś nosi nazwę Baptysterium). Następnie idąc śladami pamiętnej pielgrzymki poprzedzającej budowę wspomnianej kaplicy mijamy zbudowany przez franciszkanów w 1903 roku klasztor i kościół pw. Świętej Elżbiety i stojącą obok kaplicę ufundowaną w 1737 roku przez kamieniarza Karla Schleima na pamiątkę ówczesnej klęski .W tym czasie w okresie żniw przez sześć tygodni padał deszcz, który spowodował, że zapanował straszny głód. Potem przyszła zaraza uśmiercająca wielu ludzi.
Na końcu Alei Wojska Polskiego (dawniej była to ul. Św. Rocha) znajduje się mały kościółek św. Rocha zbudowany w 1637 roku z datków ocalałych mieszkańców miasta. W tym miejscu gdzie stały namioty z chorymi na zarazę ludźmi zbudowano kościół na planie krzyża co miało symbolizować cierpienia ludzi. Obok powstała pustelnia, a zamieszkujący tam pustelnicy modlił się za dusze zmarłych do 1793 roku - kiedy to zmarł ostatni z nich. Od 1818 roku w tym miejscu powstał cmentarz ewangelicki. Z tych czasów pochodzi też zbudowana w 1825 r. kolista kaplica cmentarna ze znajdującą się pod nią kryptą grobową.
Końcowym etapem jest kościółek pw. Matki Bożej Wspomożenia Wiernych w lasku złotogłowickim nazywanym Mariahilf. Z kościołem tym jest związana historia tłumacząca jego ludową nazwę. Jadący tam kiedyś furmanką chłop zaczął osuwać się z drogi w przepaść krzyknął: „Maria Hilfe - Mario Ratuj”. Człowiek ów na pamiątkę swego ocalenia powiesił na drzewie obraz Matki Bożej. Obraz znalazły w 1745 roku dwie służące ze Złotogłowic, które szukały paszy dla bydła. Zaniosły obraz do kościoła w Złotogłowicach. Następnej nocy obraz znikł z kościoła i znaleziono go ponownie na drzewie. Zbudowano więc w tym miejscu drewnianą kaplicę. W 1887 roku w miejscu rozebranej kaplicy zbudowano murowany kościół, w którym umieszczono ołtarz wraz z obrazem z kaplicy. Zbudowano również drogę krzyżową a w 1892 roku wzniesiono kamienny krzyż. W maju 1945r miało tu miejsce objawienie się Matki Bożej. Powiedziała Ona wtedy: ”Jestem wielką łask pośredniczką. Jak świat tylko przez ofiarę syna mógł znaleźć zmiłowanie u ojca, tak tylko przez moje pośrednictwo znaleźć może wysłuchanie u syna. W miejsce waszego grzesznego serca umieśćcie moje niepokalane serce. Wtedy ja będę tą, która sprowadzi Wam pomoc Bożą, a Chrystus miłość Waszą ku ojcu uczyni doskonalszą. Zastosujcie się do mych próśb, aby Chrystus wkrótce mógł zapanować jako Król Pokoju. Pokój Chrystusa niech będzie z Wami i wszystkimi, którzy tutaj się modlą.” Miejsce to słynie wieloma łaskami i jest prawdziwą oazą spokoju pozwalającą na złapanie oddechu i zastanowienie się nad swym życiem i dokąd w takim pośpiechu zdążamy. (Szlak opracowała p. Krystyna Dubiel, Przewodnik Sudecki)
